Moja-Holandia.pl

Odrodzenie życia kulturalnego po wielu dziesięcioleciach stagnacji następuje w 2 połowie XIX w. Pojawiają się nowe nazwiska artystów w różnych dziedzinach twórczości, jak sztuka, literatura, muzyka czy architektura, której kunszt niderlandzki znajduje swój najpełniejszy wyraz w wystroju i proporcjach wystawnych domów patrycjuszowskich nad kanałami Amsterdamu. Świetne tradycje architektury kontynuować będą w XIX w. Hubert Cuypers i Hendrik Berlage. Willem Dudok, twórca nowoczesnej zabudowy Hilversum, budował też we Francji i Indiach.

Malarstwo holenderskie XIX w. cechuje odwrót od romantyzmu i tradycyjnej szkoły. Powstają nowe kierunki reprezentowane przez szkoły haską i amsterdamską. Tę drugą stworzył Georg Hendrik Breitner, pierwszą zaś — Joseph Israels. Całkowitym zerwaniem z przeszłością jest twórczość takich mistrzów holenderskich, jak: Vincent van Gogh — pionier impresjonizmu, Jan Toorep — przedstawiciel symbolizmu oraz Piet Mondriaan, który zainicjował w Holandii abstrakcjonizm.

W muzyce Holandia zdobywa się na własną szkołę narodową, której twórcami są Bernard Zweers i Johann Jan Wagenaar. Nowoczesność do muzyki wprowadził Sem Dresden, zaś Willem Pij-per i jego uczeń, Henk Badings, wyróżniali się w kompozycjach o charakterze modernistycznym. W 1882 r. powstaje słynna orkiestra symfoniczna Amsterdam Concertgebouw, którą przez 43 lata kierował Willem Mengelberg. Do najwybitniejszych współczesnych kompozytorów należą Guillaume Landre, Peter Schat i Ton de Leeuw. Wspomniany już Badings jest znów pionierem w dziedzinie muzyki elektronicznej. Największą doroczną Imprezą muzyczną jest Holland Festival.

Nowe prądy i kierunki w literaturze reprezentuje Jan Potgieter — poeta i założyciel pisma literackiego De Nieuwe Gids — głoszący tezę, iż odrodzenia literatury trzeba szukać w powrocie do tradycji narodowych „Złotego Wieku"; poeci Jacques Perk, Willem Kloos, Lodewijk van Deyssel i Albert Verwey, wyznający hasło sztuki dla sztuki; Frederik van Eeden — autor powieści fantastycznej Mały Johannes oraz Louis Couperus i jego naśladowcy w dziedzinie powieści psychologicznej. Duże uznanie zdobył filozof kultury i historyk Johan Huizinga, autor znanej również w Polsce Jesieni średniowiecza.

Z punktu widzenia zwiedzającego dziś Holandię turysty szczególne zainteresowanie budzą tutejsze muzea, których doliczono się ok. pół tysiąca, w tym 30 państwowych, 80 prowincjonalnych oraz 170 galerii prywatnych. Wszystkie one eksponują obrazy, jakich nie powstydziłyby się najsławniejsze galerie świata. Najznakomitsze zbiory sztuki niderlandzkiej gromadzą Rijksmuseum i Stedelijk Museum, wreszcie Galeria Sztuki Nowoczesnej w Amsterdamie, Mauritshuis w Hadze, galeria Beymans-Van Beuningen w Rotter­damie, galeria prywatna Kroller-Muller w Otterlo pod Arnhem oraz Frans Hals Museum w Haarlemie. Miedzioryty i rysunki oglądać można w Rijksprentenkabinet oraz w Domu Rembrandta w Amsterdamie. Lejda znana jest z kolei ze zbiorów etnologicznych, zaś Amsterdam i Rotterdam z muzeów morskich. Warte uwagi są wreszcie muzea w Utrechcie, Leeuwarden, Groningen, Enkhuizen, Delft i Eindhoven.

Holandia jest krajem rozwiniętego szkolnictwa i nauki, sportu i rekreacji. Ponad 16% ludności tego kraju należy do różnego typu klubów sportowych, zaś Centralny Związek Sportowy Holandii grupuje 1,5 mln młodzieży. Najwięcej kibiców w Holandii zdobyła sobie jednak piłka nożna: Królewski Holenderski Związek Piłki Nożnej liczy blisko pół miliona członków! Nie darmo tedy Holendrzy dwukrotnie zdobywali ostatnio tytuł wicemistrza świata w tej dyscyplinie sportu, zaś nazwę amsterdamskiego klubu „Ajax" zna kaidy szanujący się kibic na świecie. Specjalnością sportową Holendrów jest już tradycyjnie łyżwiarstwo, uprawiane zimą na powierzchni zamarzniętych kanałów i malowane już w epoce „Złotego Wieku" przez Avercampa.